Akika Kurbanı Nedir? Şartları Nelerdir?

Arapçada “akîka”, yeni doğan çocuğun başındaki tüy anlamına gelir. Allah’a bir şükür ve şükran ifadesi olarak çocuğun doğduğu ilk günlerde kesilen kurbana da “akîka” adı verilir. Ancak Akika kurbanının doğumun ilk günlerinde kesileceğine dair bir zorunluluk yoktur. Akika kurbanı her ne kadar çocuğun doğduğu günden bulûğ çağına kadar kesilebiliyor olsa da, doğumun yedinci gününde kesilmesi ve çocuğa aynı gün isim verilmesi daha faziletli olarak kabul edilir.

Peygamber Efendimiz (s.a.v) Akika kurbanının kesilmesi sırasında, bir Cahiliye geleneği olan başa kan sürülmesi adetini yasaklamıştır. Bunun yerine kesilen saçların ağırlığınca altın, gümüş ya da bunların değeri miktarınca sadaka verilmesi tavsiyesinde bulunmuştur.

Akika kelimesi anne-babaya isyan anlamına da geldiğinden Peygamber Efendimiz (s.a.v) Akika kurbanının adını “Nesîke” kelimesi ile değiştirmiştir. Ancak günümüze dek halk arasında daha yaygın olan ve bilinen Akika ismiyle gelmiş ve bu şekilde kullanılmaya devam etmiştir.

Akika Kurbanı ve Önemi Nedir?

Dinimizde Allah’ın verdiği nimetlere şükretmek, kabul ettiği dualarımız için teşekkür etmek ve ona daha yakın olmak için birçok yol vardır. Özellikle verdiği ihsanlar ve nimetler karşısında Allah’a şükretmek ve onun rızasına ulaşabilmek, en faziletli davranışlar ve en büyük sevaplar arasında yer alır.

Kurban kesmek ise Allah’a yakınlaşmanın, ona teşekkür etmenin ve şükretmenin en değerli yollarından biridir. Arapça olarak kelime anlamına bakıldığında kurban, hem maddi hem manevi açıdan yakınlık kurmayı ve yakın olmayı ifade eder.

İslam dininde inanca dayalı olarak şekillenen bir dizi önemli adımın oluşturduğu zengin bir ibadet ve ritüel geleneği bulunmaktadır. Akika kurbanı ise bu adımlardan biridir. İslamiyet inancına göre Akika kurbanı, yeni doğan bir çocuğun dünyaya gelmesi şerefine kesilir.

Ayrıca İslamiyetin temel prensiplerinden biri olan paylaşma da Akika kurbanıyla ilgili olarak vurgulanmaktadır. Akika kurbanı, yeni doğan bebeğin sağlığı için bir şükran ifadesi olarak kesilmekte ve Hz. İbrahim’in Allah’a olan itaatini anmak için yapılmaktadır.

Akika kurbanı aynı zamanda çocukları hastalıklardan ve belalardan koruduğuna inanılan bir ritüeldir. Akika kurbanı kestiren anne babalar bu sayede kıyamet gününde çocuklarına ayrı bir şefaat edeceklerine inanmaktadır.

Kesilen Akika kurbanından herkes yiyebilir. Akika kurbanının eti çiğ ya da pişmiş olarak dağıtılabilir. Zengin fakir ayırımı olmaksızın herkesin katılımına açık olan Akika kurbanı hem dini hem toplumsal açıdan önemlidir.

Akika Kurbanı Şartları Nelerdir?

Akika kurbanının ve kurbanı kesecek olan kişinin sahip olması gereken şartlar şu şekilde sıralanabilir:

• Akika kurbanı kız ya da erkek çocuğu doğan kişi tarafından kesilebilir.
• Akika kurbanı kesecek olan kişi ergenlik çağına ulaşmış ve aklı melekeleri yerinde olmalıdır.
• Kurban kesecek olan kişi yeterli maddi imkânlara sahip olmalıdır.
• Kurban edilecek olan hayvan kurbanlık şartlarına uygun olmalıdır.

Akika kurbanı olarak sığır ya da keçi gibi hayvanlar kesilebilmektedir. Ayrıca kurban iki parça hâlinde kesilmeli, bunlardan biri fakirlere dağıtılmalı diğeri ise aileye ait olmalıdır. Akika kurbanını kesmek için hayvan belirli bir yaşa gelmiş ve kurban nefsine uygun olmalıdır.

Kurbanın kanı akıtıldığı sırada aile dua ederek Allah’a şükranlarını sunar. Akika kurbanı kesmek aynı zamanda aileye paylaşmayı öğreterek İslam toplumunda dayanışma ve kardeşlik bağlarını güçlendirmeye yardımcı bir ritüel olarak kabul edilir.

Akika Kurbanının Dindeki Yeri Nedir?

Akika kurbanının dindeki yeri nedir sorusuna verilecek yanıt, İslam dinindeki mezheplere göre değişiklik gösterebilir. Akika kurbanı çocuğun doğumundan sonra kesilerek yerine getirilen bir ibadettir. İslam dininde farz olmamasına karşın bazı mezhepler Akika kurbanını sünnet olarak kabul eder. Kurbanın kesilme amacı çocuğun sahih şekilde İslam ailesine aidiyetini göstermektir.

Akika Kurbanı Kesmek Şart mıdır?

Akika kurbanı kesme farz değildir. Ancak yeterli maddi imkanı olan her Müslümanın Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) sünnetine uyarak bu ibadeti yerine getirmesi tavsiye edilmektedir. Akika kurbanı Allah’ın verdiği nimetlere duyulan şükrün bir ifadesi olmak üzere nafile bir ibadet olarak yerine getirilebilmektedir.

Akika Kurbanını Kimler Kesebilir?

Akika kurbanını kesmek, doğan çocuğun babasının yerine getirmesi gereken bir ibadettir. Baba Akika kurbanını kendi kesebilir ya da bağış yoluyla kestirebilir. Çocuğun babası yoksa ya da baba kurban kesecek maddi yeterliliğe sahip değilse, babanın vekalet verdiği kişi tarafından yeni doğan çocuk için Akika kurbanı kesilebilir.

Dinimizde Kaç Çeşit Kurbanlık Vardır?

İslam dininde toplamda 4 çeşit kurbanlık vardır: şükür kurbanı, akika kurbanı, adak kurbanı ve hedy kurbanı.

Şükür Kurbanı

Herhangi bir vesileyle Allah’a şükretmek için kesilen kurban şükür kurbanıdır. Bir Müslüman bir arzusuna ulaştığında ya da bir hedefini gerçekleştirdiğinde şükür kurbanı keserek şükredebilir. Müslüman hedefi gerçekleşmeden önce bir adakta bulunduysa, bu adağı yerine getirmekle yükümlüdür. Ancak şükür kurbanı İslam’ın farzları arasında yer almaz. Bu kurban kesildiği zaman hem fakirlere dağıtılabilir hem de kurbanı kesen kişi ailesiyle birlikte kurban etinden yiyebilir.

Dinimizde net olarak belirtilmiş bir şükür kurbanı duası olmamakla birlikte kurban niyetiyle olsa da olmasa da kesim sırasında Eûzü Besmele çekilmelidir. Hanefîlere göre Eûzü Besmele kasten çekilmediği takdirde hayvan eti yenilmez, Şafiîlere göreyse yenilir.

Akika Kurbanı

İslam dininde Akika kurbanı yeni doğan bebeklerin sağlıklı bir şekilde doğduğuna şükretme amacıyla kesilir. Akika kurbanı farz olmadığı için her Müslüman bebek doğduktan sonra Akika kurbanı kesilmesi gerekmez.

Dinimizde sünnet olan Akika kurbanı çocuğun doğduğu andan bulûğ çağına gelene kadar istenilen bir zamanda kesilebilir. Ancak Peygamber Efendimiz’in hadis-i şerifine göre genellikle çocuğun doğumunda sonraki 7 gün içinde kesilir. Bu durumda aynı gün çocuğa isim verilip saçı kesilerek sünnet yerine getirilir.

Adak Kurbanı

Adak kurbanı, bir Müslümanın yapmakla yükümlü olmamasına karşın Allah’ın (c.c.) rızası için ya da Allah’tan (c.c.) yardım dilemek için kestiği kurbandır. Adakta bulunan kişi dileği gerçekleştikten sonra adadığı kurbanı kesmekle yükümlüdür.

Adak kurbanını kesen kişi, ailesi ve yakın akrabaları adak kurbanının etinden yiyemez. Adak kurbanının etinin tamamı ihtiyaç sahiplerine dağıtılmalıdır.

Hedy Kurbanı

Haccı ve umreyi birlikte yapan hacıların Harem bölgesinde kesmesi vacip olan kurban ise hedy kurbanıdır. Hac ile ilgili diğer bir kurban da, hac sırasında hac yasaklarını ihlâl eden kişilerin kesmekle yükümlü olduğu kefaret kurbanı olarak bilinir.

Hedy kurbanları vacip ve nafile olmak üzere iki çeşittir. Nafile ve vacip olarak ikiye ayrılan hedy kurbanı deve ve sığır gibi büyükbaş hayvanlardan olduğunda “bedene”; koyun ve keçi cinsinden olduğunda ise “dem” adını alır.

Hac ya da umre niyetiyle Mekke’ye giden kişinin kurban kesmesini vacip kılacak bir mükellefiyeti olmadan sadece Allah rızası için kestiği kurban nafile hedy kurbanıdır. Vacip hedy kurbanı ise iki türdür. İlki adak sebebiyle kişinin zimmetinde borç olarak tahakkuk eden Hedy, ikincisi ise temettu‘ veya kırân haccı yapan kişilerin kesmek zorunda olduğu şükür kurbanıyla hac ve umrenin vaciplerinden biri yerine getirilmediği ya da ihram yasaklarına uyulmadığı için kesilen ceza kurbanıdır.